Hiszpania: „mona de pascua”, czyli ginąca małpka wielkanocna

W Hiszpanii Poniedziałek Wielkanocny jest dniem świątecznym jedynie w kilku regionach, m. in. w Katalonii. Według tradycji w tym dniu właśnie dzieci otrzymywały od chrzestnego „mona de pascua”, czyli dosłownie „małpkę wielkanocną”.

Słowo „mona” pochodzi od arabskiego „munna”.  Był to dar, jaki poddani składali swoim panom. Oryginalna „mona de pascua” przypomina polską drożdżówkę z jajkiem w środku. Dzisiaj cukiernicy prześcigają się w pomysłach. Naturalne jajko zastąpiono czekoladowym bądź figurkami zajączka, ptaka czy znanych dzieciom bohaterów z bajek. „Mona” była swego rodzaju nagrodą za wielkopostne ograniczenia.

„W niektórych regionach hiszpańskiego Lewantu, szczególnie w Katalonii w Poniedziałek Wielkanocny istnieje zwyczaj zjadania tzw. «mona de pascua», czyli «małpki wielkanocnej». Jest to ciasto drożdżowe, ukoronowane jajkiem i innymi atrakcjami, którym ojciec chrzestny lub dziadek tradycyjnie obdarowywał chrześniaka czy wnuka – mówi Miquel Bordas. – Np. mój chrzestny Oriol z Barcelony regularnie, co roku na Wielkanoc osobiście piekł i wręczał mi to ciasto. Obecnie ten piękny zwyczaj paschalny wykorzystany jest do celów bardziej komercyjnych, przez co katalońskie ciastkarnie napełniają się różnymi wyrobami nawiązującymi do «małpek wielkanocnych». Klasyczne jajka zostały również zastąpione przeróżnymi figurkami z czekolady. Stanowi to przykład pewnego zachowania tradycji kulturalnych, do których Hiszpanie są bardzo przywiązani, odcinając się jednak od ich religijnego pochodzenia”.

Według zwyczaju ojciec chrzestny wręczał „monę” swojemu chrześniakowi po Mszy w Niedzielę Wielkanocną. W poniedziałek cała rodzina gromadziła się przy stole lub wychodziła do parku, aby tam podzielić się „moną” i wspólnie spędzić czas. Nic więc dziwnego, że z biegiem czasu Poniedziałek Wielkanocny nazwano „dniem mony”. Dzisiaj wiele osób z żalem podkreśla, że stopniowo zatraca się rodzinny charakter tego dnia. Inni starają się go podtrzymać, a także podkreślają ścisły związek „mony” ze świętami wielkanocnymi.

M. Raczkiewicz CSsR, Hiszpania/rv